De telefoon gaat. Het is de coördinatrice van de vrijwilligersorganisatie SOZKA: Stichting Onderwijs Zieke Kinderen in Apeldoorn. Er is onderwijsondersteuning gevraagd door een school voor een – chronisch – zieke leerling. Bij de SOZKA staan meerdere vrijwilligers klaar om hulp te bieden aan huis, aan bed of in het ziekenhuis.

Er wordt gebeld over een leerlinge van een school in Loenen. Margriet is ruim 2 maanden eerder lelijk ten val gekomen, is thuis en volgt een revalidatietraject. “Ze wil wel weer wat aan school gaan doen, wil jij gaan kijken Anneke?” Een mail met alle bekende gegevens volgt later op de dag. Diezelfde week heb ik telefonisch contact gelegd en een afspraak gemaakt voor een intakegesprek met Margriet.

Kennismaken

Ik vraag haar ‘het hemd van ’t lijf’ over het gezin; over thuis, of ze iets wil vertellen over wat haar is overkomen, over de huisdieren, haar lievelingskleur, favoriete vak(ken), vrienden en vriendinnen, hobby’s, welke vakken ze ECHT NIET LEUK vindt etc. Dan draai ik de rollen om en geef haar de gelegenheid mij te vragen wat ze weten wil, en dat kan van alles zijn: lievelingseten, sport, huisdier, gezinsomstandigheden etc. Tot slot vraag ik Margriet wat ze van mij verwacht; ik mag ongeveer 2x per week komen van de SOZKA en afhankelijk van hoe het met Margriet gaat hooguit 2 tot 3 uur. We spreken de dagen af dat ik kom en dan plannen we samen een volgorde van de schoolse taken. Dat geeft Margriet een gevoel van autonomie en mij maakt het niet uit.

Aan de slag

Het eerste uurtje splits ik op in verschillende – korte – activiteiten. We beginnen met het pakken van een eigenwijsje (coaching kaartjes voor kinderen), moeder doet ook gezellig mee. Dit is een mooie ingang voor een gesprekje om elkaar beter te leren kennen en uit te wisselen over een gedachte of gevoel. Tegelijkertijd geeft het mij inzicht in de woordenschat. Hierdoor ontstaat bijna als vanzelf een onderling vertrouwen en hulp werkt immers pas optimaal bij een gevoel van – zelf – vertrouwen!
Daarna pakken we het rekenboek: waar is Margriet gebleven, waar is de klas, op welk punt nemen we het rekenen weer op. Tijdens de uitleg zie ik al aan de pen of ze de stof begrijpt. Zo nee, dan beginnen we een bladzijde eerder of opnieuw: papier erbij, we gebruiken kleurtjes in het werkboek tot Margriet het snapt. Ik kan haar gelijk een compliment geven! Na ongeveer 20 minuten heeft ze voldoende voorbereiding, dan kan ze – als ze het wil – de volgende dag zelfstandig aan de slag. Deze werkwijze geeft haar een gevoel van competentie en dat heeft ze, na een lange tijd niet aan school gewerkt te hebben, hard nodig!
Een ander vak, een andere houding, een andere plek. We verhuizen van de eetkamertafel naar de bank. Er is een verhaal, begrijpend lezen, met bijbehorende vragen. Margriet ligt, ik lees voor, vertel er wat bij om het abstracte verhaal voor haar visueel zo levendig mogelijk te maken. De vragen doen we mondeling. Krul erdoor: deze opdracht is af!
We doen aan tafel mondeling nog een spellingles. Met behulp van kleuren en cijfers bereiden we samen de les voor; Margriet kan zelfstandig verder! Goed voor haar gevoel van zelfstandigheid.
Tot slot eindigen we met een toepasselijk reken- of taalspelletje, moeder doet ook mee, we hebben er plezier in en héél vaak wint Margriet!

Zoals gezegd: de volgorde kan wisselen. Soms wil Margriet liever met een spel beginnen, eindigen we met lekker voorlezen of gewoon pratend de lesstof doornemen.
Door de afwisseling in taken is eenvoudig te signaleren of Margriet dit al aan kan of dat ze persevereert; in haar hoofd nog bezig is met het vorige vak. Hetzelfde geldt voor haar concentratie; een activiteit is á la minuut in te korten of juist te verlengen. Dit één op één werken is pas écht passend onderwijs!

Betekenis

Ik bied een luisterend oor voor de leerling én de ouders. Aan de telefoontjes tussendoor, om bijvoorbeeld een afspraak te verzetten(dat mag altijd), merk ik vaak dat ouders hun verhaal willen delen. Voor hen geldt: te weten dat er betrokken buitenstaanders zijn die actief meedenken in een zorgelijke, moeilijke gezinssituatie is vaak al voldoende. Ik geef desgewenst tips voor vakken als biologie/aardrijkskunde/geschiedenis om die als ouder samen met het kind op te pakken. Ik verwijs naar toepasselijke (voor-)leesboeken, films, luisterboeken – bijvoorbeeld voor onderweg naar het ziekenhuis, of voor het slapengaan - spelletjes, interessante sites. Ouders en kind doen wat in hun situatie mogelijk is en dat kunnen zij zelf het best bepalen; of er iets met mijn informatie gedaan wordt is nauwelijks van belang.

Margriet houdt nog steeds hoofdpijnklachten en blijft – ook volgens de revalidatie instelling – langer thuis dan verwacht. Dat is een lastig punt; dóórpakken en toch bijv. drie ochtenden naar school of nog even aankijken….Ik ben getuige van een bijzondere wending. Margriet krijgt nl behoorlijke kiespijn en de tandarts kan pas na een kleine week een afspraak inplannen. Het líjkt dubbele pech: hoofd- en kiespijn, maar nadat de kiespijn verholpen is, blijkt ook de hoofdpijn verdwenen door een reset in het brein….!

Afscheid

Op een gegeven moment kom ik voor de laatste keer: met een toepasselijk cadeautje en de verzekering dat ouders me ALTIJD mogen bellen. Vaak word ik extra bedankt; Margriet heeft zelf een cadeau voor me gemaakt!! Een teken dat de ondersteuning goed is geweest! En dat terwijl hulp bieden aan Margriet, zien hoe zij zich ontwikkelt en sterker wordt, voor mij al voelt als een cadeautje…. Het allermooiste is, wanneer je nooit meer iets hoort, dan heeft het dagelijks leven z’n gewone loop weer gekregen, het verleden is voorbij en dat is goed!

Anneke Heilmann-’t Hart is vrijwilliger bij de SOZKA.